BY THE BOOK

by art historian, Maida Gruden

The title of the exhibition and text intentionally borrows the definition of the phrase "by the book", and in an ironic way criticizes things created by blindly following predefined rules and templates.

The exhibition By the book presents the works by Ana Vujović and Danijela Pivašević-Tenner, who had mutually recognised connecting points in their artistic approaches towards phenomena that occupy their artistic practice. Both artists examine the relationship between tradition and contemporary life which invites a close investigation into constituted canons and systems of value, as well as the ever so faster changes which we as a society are exposed to.

Every change in paradigm evokes an opposition to innovation and the ‘rehabilitation’ of a cliché which in time positioned itself as a “true value”. Today, we often see “approved values” nested in tradition, while tradition is then primarily seen as identity permeating nationality. It is this dimension of the traditional that Ana Vujović and Danijela Pivašević-Tenner directly attach to their work, through the topics and the media that they employ. On one hand, we encounter depictions of Pirot rugs in the drawings, objects and installations of Ana Vujović; while the prints, objects and spatial installations of Danijela Pivašević-Tenner are characterized by the use of elements and forms taken from porcelain products. Pirot tapestry is widely recognized as an autochthon Serbian craft, whereas the first European production of porcelain originates from Saxony. The works featured in the exhibition widely rely on these two traditional manufacturing techniques – the usage of the loom for weaving on one hand and casting ceramic objects on the other, whereas the selected procedures contort the particular methods that produce these objects. Along these lines, daily life is implicitly included into the concept of the exhibition as applied arts and crafts, to which the artists refer to, and consequently, the industrial manufacturing of commodities, profoundly frame the micro-narratives of our lives.

In late Capitalism, from the point of the view of the individual, the present may appear as an intersection of two contexts – the past (reconstruction) and the future (anticipation). Here, the subject-individual shifts into a hub inside of a constantly evolving, but unstable net which connects entities from the past and potentials from the future.[1] In this way, the present appears as the cut of two rather asymmetrical constructs of constantly processing the past and minimally anticipating the future filled with anxiety and uncertainty. In the work by Danijela Pivašević-Tenner which features photos of upside-down plates that show stamps of factories that once manufactured porcelain, but that no longer exist – the artist leaves traces of an upside-down cup after drinking coffee, much alike the domicile ritual of fortune telling.

[1] Jovan Čekić, The Displacement of the Horizon (Izmeštanje horizonta), The Faculty of Media and Communication, Belgrade, 2016

September, 2017.

PO OBRASCU

autorka teksta, Maida Gruden

Izložba Po obrascu obuhvata radove Ane Vujović i Danijele Pivašević-Tenner, koje su prepoznale međusobne paralele i dodirne tačke u pristupu fenomenima koje ih zaokupljaju. Obe umetnice istražuju odnos tradicije i savremenog života, što uključuje kompleksno preispitivanje ustanovljenih kanona i sistema vrednosti, kao i ubrzanih promena kojima smo kao društvo izloženi.

Svaka promena paradigme izaziva opoziciju inovacijama i rehabilitaciju klišea koji su se vremenom ustoličili kao „prave vrednosti“. Danas se, neretko, „proverene vrednosti“ gnezde u tradiciji, dok se tradicija vezuje pre svega za identitetsku pripadanost naciji. Ovu dimeziju tradicinalnog Ana Vujović i Danijela Pivašević-Tenner uključuju direktno u svoje radove kroz motive i materijale koje upotrebljavaju. S jedne strane, susrećemo se sa motivima pirotskih ćilima na crtežima, objektima i instalacijama Ane Vujović, dok printove, objekte i ambijentalne instalacije Danijele Pivašević-Tenner karakteriše upotreba elemenata i formi sa porcelanskih predmeta. Pirotsko ćilimarstvo je prepoznatljivo kao autentična srpska primenjena umetnost, a prva evropska autohtona proizvodnja porcelana potiče iz nemačke Saksonske oblasti. Tehnike izvedbe radova predstavljenih na izložbi se oslanjaju, delom, na upotrebu tkačkog razboja i grnčarske procese livenja, ali istovremeno na promišljen način pervertiraju tradicionalne postupke koji vode ka utilitarnom proizvodu. U tom smislu polje svakodnevice neminovno je uključeno u koncept izložbe jer primenjena umetnost i zanatstvo, na koje umetnice referiraju, a posledično, i industrijska proizvodnja upotrebnih predmeta, u velikoj meri oblikuju mikro narative naših života. Ana Vujović kroz radove ističe prisustvo sećanja na svoju baku koja je tkala ćilime i skreće pažnju na postojanje intimne tradicije u tokovima zadatog makro kanona. Danijela Pivašević-Tenner kroz akciju sakupljanja porcelanskih posuda za mleko, od ljudi koji joj ih lično donose u atelje, i pravljenjem zaptivenih replika tih posuda, ona arhivira priče koje su vezane za njihove vlasnike, pokazujući načine na koje ljudi imaginativno prisvajaju i koriste utilitarne stvari u svakodonevnom životu. Prema sociologu Mišelu Desertou upravo svakodnevica pruža obilje mogućnosti za obične ljude da inventivno podriju rituale i reprezentacije koje institucije žele da im nametnu putem proizvoda koji su produkt tradicionalnog kanona ili tržišne konzumerističke reprodukcije. Otuda instalacije Ane Vujović i Danijele Pivašević-Tenner imaju ambijentalne intimističke karaktere ali na uzmenirujući način pomerene od uobičajenog, rasparane i suptilno načete, na ivici pucanja. Njihovi radovi deformišu spostveni motiv, poput pojave gliča (glitch) u motivu pirostkog ćilima, odnosno sistemske kompjuterske greške koja remeti sliku ili jednoobrazne liveće tečnosti koja sve guta,  homogenizuje i utapa u novi horizont, ali pucajući i izvijajući se na najneočekivanijim mestima.

Mada izložba nosi naziv Po obrascu ona ga svojim konceptom pervertira ocrtavajući prakse koje  izmiču obrascima, strategije koje pervertiraju zadati kanon. To izmicanje obrascu ne čini se na radikalan način, već mikro pomeranjima uz stalnu napetost eksperimentalnog naboja. U umetnosti eksperiment ne pretenduje na istinitost ili ponovljivost, već na neprekidno pobuđivanje otpora banalnom, bez obzira da li ga prepoznajemo u tradicionalnom okoštalom kanonu ili konzumerističkim klišeima kapitalističke proizvodnje. U poznom kapitalizmu subjektu se sadašnjost uspostavlja kao presek dva konteksta, prošlosti (re-konstrukcija) i budućnosti (anticipacija), pa tako i sam subjekt postaje čvorište unutar neprekidno promenljive i nestabilne mreže koja povezuje entitete iz prošlosti i potencijale iz budućnosti.[1] Na taj način se sadašnjost ukazuje kao presek dva asimetrična konstrukta neprekidnog prerađivanja prošlosti i minimalnog antcipiranja budućnosti ispunjene neizvesnošću i strahom. U radu Danijele Pivašević Tenner koji se sastoji od velikog broja printova fotografija tanjira sa pečatima fabrika  koje su proizvodile porecelan a koje više ne postoje, umetnica ostavlja tragove obrnute šolje nakon ispijanja kafe kao u postupku domicilnog rituala proricanja budućnosti.

U društvu fluidne modernosti, u kome živimo, kako ga definiše sociolog Zigmunt Baumn uslovi pod kojima njegovi pripadnici deluju menjaju se brže nego što je potrebno da se načini delovanja konsoliduju u navike i rutine.[2] Upravo u ovakvim okolnostima neizvesnosti i neizmernog straha, bez ohrabrujuće mogućnosti za formiranje sigurnih utemeljenja, povratak konzervativnim vrednostima dobija svoju aktuelnu realizaciju. Ne čudi što globalna tendencija ka tradicionalnim desnim politikama dobija prevlast isticanjem veličine nacionalnog identiteta. Tako, radovi Ane Vujović i Danijele Pivašević-Tenner govore o lokalnim kontekstima ali su istovremeno refleksija i globalnih dešavanja.

Tradicionalni motivi koji se kao metafora okoštale matrice materijalizuju na izložbi istovremeno se javljaju u fazama razgradnje i svedoče o silama promene, tendencijama nove digitalne paradigme umreženog društva koje su već prožele dobar deo naših komunikacija. Motiv u radovima Ane Vujović rastače se u modularnim strukturama, raznobojnim slamčicama od kojih je izveden jedan od objekata; zatim, pojavljuje se u crno belim, 1.0 digitalnim jedinicama identičnih modula zacementiranih u površinu objekata ili je zgužvan do neprepoznatljivosti u radu pod nazivom Do you feel safe enough. Upravo činjenica da su ova dela izvedena analognim materijalima ukazuje na moćnu silu koja deluje i na opipljiv materijalni svet, a to je moć digitalnog iskustva, u okolnostima kada je u cilju stvaranja mogućnosti opstanka potrebno na nov način prestruktuirati sopstvenu percepciju izvan poznatih matrica. Malo je poznat podatak da je krajem osamdesetih godina devetnaestog veka Čarls Bebidž, konstruktor prvog računara opšte namene u kreaciji svoje analitičke mašine bio inspirisan automatizovanim tkačkim razbojem Ž. M. Žakara iz 1800. godine koji se može nazvati prvim specijalizovanim grafičkim računarem.[3] Gledano iz te perspektive rad Ane Vujović dobija dodatnu dimenziju ukazujući na to da potencijal koji je kompatibilan sa današnjim vremenom, a postoji u tradiciji, treba sagledati na sasvim novi način kako bi bili u stanju da stavaramo drugačije modele delovanja i imaginativne slike koje nisu puka reprodukcija postojećih kanona. S druge strane, stona instalacija pod nazivom Prelivanje u kojoj Danijela Pivašević-Tenner izliva porcelan preko obrnutih čajnika i rad u epoks smoli Ane Vujović kojom umetnica preliva zgužvani pirotski ćilim govore o opasnosti da se prošlost zarobi i ostane okamenjena, pa i zaboravljena, pred naletom događaja koji se brzo smenjuju, jer  jednu od karakteristika fluidnog modernog življenja u poznom kapitalizmu predstavlja odbacivanje stvari i ubrzano stvaranje otpada.

Odnosu tradicije i savremenog života u današnjem kontekstu nužno je prići na kompleksan način i sagledati ga iz mnoštva uglova kako bi se oslobodio prostor za emancipatorska delovanja. Ana Vujović i Danijela Pivašević-Tenner upravo to čine kada razmatraju kategorije koje doživljavaju transformaciju u vremenu u kome živimo. Radovi predstavljeni na izložbi medijski, materijalno i fenomenološki reflektuju ovakav kompleksni stav. Naime, suočavamo se sa skulptoralnim i ambijentalnim formama  kojima se može prići sa različitih strana, pri čemu se i svako pojedinačno delo dalje lomi  na raznovrsne površine i stupa u dijalog sa drugim delima. Izložbom Po obrascu, načinom na koji postavkom grade prostor za presek različitih zaključaka i otvaranje novih pitanja, Ana Vujović i Danijela Pivašević-Tenner demonstriraju model pristupa fenomenima, kojim se destabilizuje tendencija  jednodimenzionalnog odnosa i kretanja utemeljenim trasama po unapred definisanom obrascu.

September, 2017

[1]           Jovan Čekić, Izmeštanje horizonta, fakultet za medije i komunikacije, Beograd, 2016.

[2]           Zigmunt Bauman, Fluidni život, Mediterran, Novi Sad, 2009.

[3]           Lev Manovič, Jezik novih medija, Clio, Beograd, 2015.